De gewetenloze doorn in het oog van Jan Pronk

DoornInHetOog

Foto (detail): Wikipedia / John Desjarlais from Pasadena, USA

 

In Husby, een buitenwijk in Stockholm doorzeefde een dappere agent twee weken geleden met vijf kogels een verwarde 69-jarige bejaarde. De Zweedse politieleiding loog dat ze zwart zag – dat is heel normaal bij de politie, zelfs verplicht – door te melden dat de bejaarde in het ziekenhuis aan zijn verwondingen zou zijn overleden. Rellen in heel Zweden waren het gevolg, het politiebureau van Ragsved in de fik, de metro plat, een zestal auto’s in Rinkeby in vlammen opgegaan, politie met stenen bekogeld. De politie kon niet anders dan haar verhaal wijzigen, nood breekt wetten vooral als het om het eigen hachje gaat, en de agent werd vervolgd voor doodslag. Het Zweedse OM was ineens wakker. Integriteit, nee. Opportunisme en eigenbelang, ja. Het lot van de bejaarde interesseerde de politie geen zier. Leven zonder geweten.

De zaak-Dolmatov was nog niet koud, de zaak van de Russische asielzoeker die dood in zijn cel werd aangetroffen, of Fred Teeven, staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, die als de dood was dat hij in de Tweede Kamer opnieuw onder vuur kon komen te liggen, stelde ten koste van hongerstakende asielzoekers zijn positie veilig. Voor zijn eigen brood-op-de-plankbaantje werden hongerstakers (foei asielzoeker dat je dit oom Fred aandoet) geboeid en onder dwang afgevoerd, mishandeld en voor ‘hun eigen veiligheid’ in de isoleercel gesmeten in een decor met een kale matras. Teeven ‘de barmhartige’, de VVD-beschermheilige aller asielzoekers weigerde via de gevangenisdirecteur een vertrouwensarts de toegang tot de asielzoeker. Hongerstakers werden gebroken. Intimidatie en horror, slechts via de aanzegging van een kort geding werd toegang afgedwongen en kon Sayam Udin Nessar worden bezocht. Teeven kon er mee leven, de Tweede Kamer ook. Waar waren de kopstukken van de PvdA, de salon-sociaaldemocraten Diederik Samsom en Hans Spekman, zittende aan een papieren tafeltje in Corona op het Buitenhof nabij de Hofvijver? Leven zonder geweten.

Absentie
Jan Pronk, terecht vaker de Minister van het Nationale Geweten genoemd, is niet meer (binnen de politiek), ofschoon hij wel degelijk aanwezig is. De kracht van de absentie is in feite groter dan de kracht van de aanwezigheid, zegt in vergelijkbare bewoordingen Roy Sorensen, taalfilosoof en professor verbonden aan Department of Philosophy, Washington University. Het er niet-zijn wordt doorgaans sterker gevoeld dan het er wel-zijn.

Roy Sorensen is filosoof van de absentie, is auteur van Blindspots; Thought Experiments; Pseudo-Problems; Vagueness and Contradiction; A Brief History of the Paradox en Seeing Dark Things. Bij het niet nakomen van een afspraak is de afwezigheid van de ander (bijvoorbeeld Marietje, red.) duidelijk voelbaar, zo stelde hij in 2010 tijdens een interview in Wintergasten op VPRO-televisie. Sorensen vraagt zich af waarom de afwezigheid op hetzelfde moment van een willekeurige andere persoon, (Ernest Hemingway, Bill Clinton, Jennifer Lopez of desnoods Donald Duck, red.), ook niet voelbaar is. Tenslotte ontbraken die eveneens op het moment en de plaats toen Marietje er behoorde te zijn.

Na de destalinisatie waren de ontbrekende beelden van Stalin nog jarenlang voelbaar voor de Sovjetburger, zo ook de beelden van Sadam Hoessein voor de Irakees nadat deze in Bagdad van de sokkel waren gestoten. Admiraal Wilhelm Canaris (1887-1945), chef Abwehr (Duitse inlichtingendienst) werd bekend om wat hij bewust naliet te doen (informatie doorgeven aan Hitler). De absentie als actief wapen is een instrument van de (astrologische) Zwarte Maan. Astroloog George Bode duidde deze ‘nalatigheid met positief resultaat’ in Canaris’ horoscoop, en wees aan als astro-technische significatoren: de Zwarte Lichten (Bode, 1984). ‘Zwart’ moet in dit verband worden gelezen als ‘niet zichtbaar’, occult.

Met Jan Pronks huidige attitude aanwezigheid door afwezigheid voel ik verwantschap. Een attitude waarmee ik, ondanks een sterk maatschappijkritisch bewustzijn, een signaal afgaf door nooit te stemmen. Ik stemde op de ‘waakzaamheid van de vinger aan de pols’ door niet te stemmen. Dit ondanks een kwart eeuw betrokkenheid bij politieke ontwikkelingen, de Antilliaans/Curaçaose in het bijzonder, en vriendschap met politici als Angel Salsbach (MAN), Don Martina (MAN) Raimond Bentoera (DP), Marta Dijkhoff (PAR), Etienne Ys (PAR) en Stanley Betrian.

Jan Pronk was een van de weinigen die zich niet wilde laten ringeloren door electorale motieven en partijbelang, zoals recentelijk wel geëtaleerd door voormannen als Diederik Samsom die als een Wim Kok met ‘waardigheid’ van zijn geloof afviel toen het hem goed uitkwam. Wat moesten we lachen toen we op tv Samsoms doorzichtige verhaaltjes aanhoorden waarmee hij de achterban met politiek eczeem besmette. Spareribs worden menigmaal gegeten op het Buitenhof, maar politiek rechte ruggetjes staan nog maar weinig op het menu.

Politicus en voormalig Gezaghebber van Curaçao, Angel Salsbach, eertijds een van mijn cursisten Intuitive Intelligence was tevens mijn leermeester politieke strategie. Hij hield mij vaker voor: ‘Begin alleen een oorlog als je weet dat je hem kan winnen.’ Pronk kon de oorlog met afvallige sociaaldemocraten niet meer winnen.

Oorlog
Om een oorlog te winnen heb je goede soldaten nodig. En zeker een goede bevelhebber. Als medium die slechts een half woord nodig heeft volgde ik op tv het PvdA-congres. De soldaten met slappe knieën en spareribs-ruggetjes waren in de meerderheid, applaudisseerden, onbekend voor wat. Ook de hoge moraliteit van generaal Samsom – ‘ik gaf mijn woord (aan de verkeerde)’ – kwam in beeld, en bleek (de moraliteit) reeds begraven te zijn voordat deze gestorven was. Zo is de oorlog voor rechtvaardigheid niet te winnen.

Ook het CDA gaf vaker het woord aan de verkeerde, zonk uiteindelijk electoraal weg in het politieke moeras, voorgoed. Het is niet Pronk die niet meer van deze tijd zou zijn, het is een partij als de PvdA die niet meer van deze tijd is. Leugens zijn immer herkenbaar, het herkennen van leugens is al eeuwen gestandaardiseerd, makkelijk traceerbaar, makkelijk herkenbaar, ook bij personen als Samsom waarvan het levensgroen van Greenpeace kaal verschoten is.

Het politiek krachtenveld kan in enkele jaren van aanzien veranderen, daar is niet veel voor nodig. Grote partijen op de Nederlandse Antillen, in het bijzonder vertegenwoordigd op het voormalige Eilandgebied en het huidige Land Curaçao, zoals de PNP (nationale volkspartij) en de MAN (sociaaldemocraten) leden zwaar verlies en werden recentelijk vrijwel helemaal van het politieke toneel weggevaagd. De PAR (Partij voor Geherstructureerde Antillen) nam in eerste instantie die plaats over, en sinds de laatste verkiezingen de PS (onafhankelijk volk) voor een belangrijk deel, de partij van de kortgeleden vermoorde volksmenner en oproerkraaier Helmin Wiels. De PvdA, de partij die zich sociaaldemocratisch noemt zal het CDA volgen op weg naar het moeras waar terminale partijen rochelen naar zuurstof.

Jan Pronks zet aanwezigheid door afwezigheid was een meesterzet.

 

Afscheidsbrief Jan Pronk: Afscheid van de PvdA, 28 mei 2013